نگارنده بربیانات حضرت آیت الله مکارم شیرازی که در درس خارج فقه درباب سند ۲۰۳۰ فرموده بودند شرح و نقدی داشتم و گویا در فضای مجازی با تحریف کلماتی منتشر شده بود.

نقد نگارنده به نظر مبارک حضرت آیت الله مکارم شیرازی رسید و مصداق شعر “سلیمان با چنان حشمت نظرها داشت با موری” ایشان ضمن تفقد پدرانه وعطوفت و مهربانی، نکاتی در ارشاد نگارنده فرمودند.

نقد علمی نگارنده از آن روی که ایشان فقیه و مفسر کبیر قرآن کریم است مایه ی آزرم و از آن سوی که دست نوشته ام به سمع و نظر مبارک ایشان رسیده و توضیحاتی در ارشاد نگارنده فرموده بودند مایه‌ی مباهاتم شد و بلافاصله به یاد شعر حافظ افتادم:

“من که باشم که برآن خاطر عاطر گذرم       لطف ها می کنی ای خاک درت تاج سرم”

نقد غیر علمی سند ۲۰۳۰ در اوج گرد و غبار انتخاباتی برای تضعیف دولت و مخدوش کردن وجهه ی جناب دکتر روحانی رییس جمهور توسط عناصری برای جنگ‌ روانی منتشر شد.

آیت الله مکارم شیرازی این درک موقعیت را داشتند که در خلال رقابت های انتخاباتی سکوت نمایند تا از بیانات ایشان بهره برداری سیاسی نشود و پس از انتخابات این سند را نیز به نقد کشیدند.

 دغدغه ی مراجع عظام تقلید و بخصوص مقام معظم رهبری و آیت الله مکارم شیرازی فراتر از جهت گیری های سیاسی برای پاسداشت فرهنگ اسلامی و نگهبانی از تهاجم فرهنگی است.

نکات مورد نظر حضرت مکارم شیرازی که امر به ابلاغ فرمودند از قرار زیر است:

یکم) هدف مراجع و علمای اسلام دغدغه ی تهاجم فرهنگی و نسخه پیچیدن سازمان های بین المللی است که با نگاه زندگی آمریکایی و انگلیسی، تفسیرهای سکولار از مفاهیم مشترک حقوقی و اجتماعی می نمایند. مانند خانواده و ازدواج و روابط زناشویی و سایر نهادهای اجتماعی و اخلاقیات. تجربه ی تلخ معاهدات هسته ای و حقوق بشری و مداخلات سازمان های بین المللی، هشداری است که در الحاق به اسناد بین المللی با احتیاط بیشتری عمل کنیم.

دوم) مقصود حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی از معاهده در بیانات شان در درس خارج فقه، مفهوم شکلی معاهده نبوده و بلکه معنای عملی معاهده است. از نظر شکلی سند ۲۰۳۰ معاهده نیست ولی در عمل ممکن است ساز و کارهایی پیش بینی  کنند که کشور ایران ناچار از تمکین بشود. مثلا می گویند اگر فلان سند و فلان بند سند را اجرا نکنید با شما تجارت نخواهیم داشت.

سوم) درمورد قیاس شرط خلاف روح و مفاد سند بین المللی با شرط خلاف مقتضای ذات عقد طبق تحقیقات این فقیه بزرگ شیعه، گروهی از فقیهان معتقدند شرط خلاف مقتضای عقد مفسد عقد نیست و فتوای معظم له نیز همین است. بنابراین تنظیم کنندگان سند می توانند بگویند شرط شما چون با روح نمی سازد، بنابراین باطل است و اصل سند به قوت خود باقی است و شما پس از پذیرش در برابر آن مسؤول هستید.

به هر روی الان انتخابات تمام شده و گرد و غبارها فرونشسته و لازم است علمای اعلام و دولت و حقوقدانان و اهالی فرهنگ درباره ی این سند توسعه متوازن موسوم به ۲۰۳۰  نقد و بررسی کنند و اثرات امضا و حق تحفظ نماینده دولت را تشریح نمایند تا دغدغه علمای اسلام و پاسبانان اصلی دین و فرهنگ این مرز و بوم مرتفع گردد.

آنچه مدنظر علمای حوزه و دلسوزان فرهنگ اسلامی و بومی است؛ بومی سازی مفاهیم حقوقی و مقابله با سکولاریزم دین ستیز و عاری از معنویت فرهنگی و حفظ هویت دینی و ملی و بومی فرهنگ ایرانی است و الحاق به اسناد بین المللی توسعه متوازن و مشارکت در بهبود زندگی بشر و تقویت و ارتقای سطح زندگی کشورهای جهان سوم و ریشه کنی فقر و گرسنگی و مرگ و میر و مصیبت های بشری هر چند از اهداف اسلامی و خواسته ی قلبی علمای اسلام و از سیاست های اصولی جمهوری اسلامی ایران است ولی با فرهنگ اسلامی متاسفانه هم خوانی ندارد.

دکتر محمد طاهر کنعانی
استادیار دانشگاه
ووکیل پایه یک دادگستری تهران